Theo Schrager
Senior Coach
Wie ben ik?
Wanneer je je wendt tot een loopbaancoach zal deze jou steevast vertellen dat hij/zij met jou op zoek gaat naar antwoorden op de vragen ‘wie ben ik’, ‘wat wil ik’, ‘wat kan ik’ en ‘hoe kom ik daar’.
Maar wat wordt er dan onderzocht en wat wordt er in kaart gebracht? In een aantal blogs zal ik proberen antwoord te geven op de ze vragen, startend met ‘wie ben ik’.
Wie ben ik?
Misschien wel de lastigste van het stel. Je kent het vast wel: het kennismakingsrondje bij een cursus. De trainer zegt dan doodleuk: ‘vertel even in een paar korte zinnen wie je bent’. Maar wie ben ik nou eigenlijk? Nou ja, als ik de vraag voor mezelf moet beantwoorden; ik ben een man, 55 jaar, zoon, man van, vader, coach, iets te zwaar, etc. Ik ben het allemaal. In loopbaan coaching wordt bij ‘wie ben ik’ gekeken naar het persoonlijk profiel: zaken als persoonlijkheid, drijfveren, kwaliteiten en waarden worden in kaart gebracht. In vogelvlucht gaan we ze langs.
Persoonlijkheid
Vaak wordt iemands persoonlijkheid in kaart gebracht door het afnemen van een test. Een voorbeeld hiervan is de Big Five die vijf dimensie van persoonlijkheidstrekken onderscheidt: emotionele stabiliteit, extraversie, openheid, consciëntieusheid en vriendelijkheid. Voorbeelden van andere bekende testen zijn: MBTI en Insights Discovery. Al deze testen zijn in talloze verschijningen te vinden op het internet. Let wel: de gratis versies hebben vaak hun beperkingen en de uitkomsten kunnen soms meer verwarring zaaien dan duidelijkheid geven als je ze niet goed kunt interpreteren. Een betaalde versie of, nog beter, een persoonlijkheidstest áf laten nemen, hoeft niet per sé heel duur te zijn en kan een enorme toegevoegde waarde hebben bij het inzicht krijgen in jouw persoonlijkheid.
Drijfveren en interesses
Drijfveren bepalen waarom we iets graag willen of doen, dit is een bewust en onbewust proces. Eduard Spranger, een Zwitserse gedragswetenschapper uit de vorige eeuw, beschrijft in zijn boek ‘Types of Men’ zes drijfveren van de mens: de tradionalistische, de intellectuele, de esthetische, de sociale, de praktische en indivualistische drijfveer. Je eigen drijfveren achterhalen kun je doen samen met een coach of door middel van een test. Ook zijn er speelsere manier zoals het Drijfverenspel.
Als we praten over drijfveren in het licht van werk of loopbaan dan spreken we van werkwaarden. De bekendste voorbeelden hiervan zijn de werkwaardentest, het motivatiemodel van Steven Reiss en de loopbaanankers van Edgar Schein.
Een veelgebruikt model als het gaat om interesses is het RIASEC-model van de Amerikaan Jon Holland. Door middel van dit model onderzoek je je fundamentele interesses welke zijn teruggebracht tot 6 Holland codes. Vervolgens kun je jouw profiel matchen aan beroepen die met dezelfde codes zijn getypeerd. Het RIASEC-model is het meest gebruikte instrument bij het maken van loopbaan- en studiekeuzes.
Talenten
Ook voor het in kaart brengen van jouw unieke kwaliteiten en talenten, je raadt het al, bestaan onnoemelijk veel vragenlijsten en online testen. Een interessante vind je hier. Een andere methode om inzicht te krijgen in je kwaliteiten is het kernkwadranten-model van Daniel Ofman. Eind vorige eeuw in het leven geroepen om de kwaliteiten van medewerkers in teams in kaart te brengen heeft het al snel zijn weg gevonden naar personal coaching en wordt vaak gebruikt door loopbaanprofessionals. Het model creëert logica in onze binnenwereld. Het maakt niet alleen duidelijk waar wij goed in zijn, onze kernkwaliteiten, maar ook wat er gebeurt als we daarin doorschieten: onze valkuilen. Vandaaruit kunnen we onze uitdaging gaan benoemen, de kwaliteit die onze kernkwaliteit meer compleet zou maken. Om vervolgens te ontdekken dat onze uitdaging vaak een afgezwakte versie is van onze allergie, de tegenpool van onze kernkwaliteit.
Weten wat je grootste talenten en kwaliteiten zijn, is bijna hetzelfde als vissen te vragen water te beschrijven, ze zijn voor jou zo vanzelfsprekend, dat je ze zelf moeilijk herkent. Wat je eens zou kunnen doen is aan vrienden, familie, collega’s de vraag stellen: “wat doe ik nu zo uitzonderlijk goed, dat anderen daar een enorm voordeel van hebben?”. En als je lef hebt, kun je ze ook eens vragen: “wat is het waar je je aan ergert bij mij?”. Bij die laatste heb je vrijwel altijd je valkuil te pakken.
Waarden
Eerder sprak ik al over werkwaarden. Naast de werkwaarden kun je ook onderzoeken wat jouw persoonlijke waarden zijn, thema’s die altijd weer terugkeren in jouw leven. Vaak kennen we ze onbewust maar is het best lastig om ze eens helder te krijgen. Voordeel als dat lukt, is dat het makkelijker wordt om je prioriteiten in je leven bepalen en een afweging te maken of een bepaald beroep of bedrijf aansluit bij jouw persoonlijke waarden.
Online circuleren voldoende waardenlijsten waaruit je jouw eigen unieke waarden kan distilleren en prioriteren. Een meer associërende oefening komt uit Stephen Covey’s ‘zeven eigenschappen van effectief leiderschap’. De oefening, “begin met het einde voor ogen”, begint met een soort visualisatie waarin je uiteindelijk terecht komt op je eigen begrafenis. Op die begrafenis gaan verschillende mensen iets zeggen: iemand van de familie, een goede vriend, een collega en iemand van een vereniging waar je lid van bent.
Dan stelt Covey de vragen: “Wat zou je willen dat deze mensen over je zeggen? Wat zou je willen dat ze zeggen over hun relatie met jou? Wat over je karakter? Wat over je prestaties? Wat over je eigenaardigheden?” De antwoorden op deze vragen geven veel prijs over waarden die voor jou belangrijk zijn.
Naast de hierboven benoemde manieren om je persoonlijk profiel helder te krijgen zijn er nog talloze andere manieren om dit profiel te kaderen. Denk aan methodes om je IQ en EQ te achterhalen of om je leerstijlen in kaart te brengen.
Hoe je dat alles doet, is aan jouzelf. Op het internet is een overdaad aan testen, whitepapers en tutorials te vinden voor de doe-het-zelver. Wil je échte diepgang en een effectieve koppeling naar de arbeidsmarkt, dan is werken met een professionele coach aan te raden. Zorg er wel voor dat je de coach laat aansluiten op jouw voorkeurstijl van leren. De ene persoon is meer cognitief ingesteld en wordt waarschijnlijk blij van testen en vragenlijsten terwijl de ander gebaat is bij een meer associatieve aanpak met creatieve interventies. Een gecertificeerde coach heeft voldoende instrumenten in zijn/haar toolbox om beide partijen te bedienen!