Alle media staan er vol van, de bestrijding van de eikenprocessierups gaat moeizaam en veroorzaakt bij 100.000 tot 1.000.000 mensen jeuk. Drie keer meer rupsen dan afgelopen jaar en in 2018 bleek iets soortgelijks. De jeuk lijkt eerder groter dan kleiner te worden. De vraag die bij me opkomt is: ‘doen we hier aan grootschalige symptoombestrijding of pakken we echt de oorzaak aan?’
De leefomgeving voor dè rups is fantastisch: eikenlanen die procesmatig en gestructureerd onderhouden worden, zonder weelderig groeiende bloemen en planten. Daarmee weinig leefruimte biedend voor de natuurlijke vijand van het marcherende beestje. Bestrijding richt zich voornamelijk op wegzuigen en gif spuiten op de bijna-ontpopper.
Als organisatiecoach en -adviseur meng ik me zeker niet in deze discussie, maar de eikenprocessierupsgoeroe’s lijken het hierover niet eens te worden. Het gaat vooral heen en weer tussen de oorzaakgoeroe’s en de gevolggoeroe’s. Ook valt me op dat er nauwelijks integraal naar de ‘jeuk’ wordt gekeken.
Diezelfde discussie tussen oorzaak en gevolg ervaar ik ook bij de inzet van onze VitaliteitsAPK, een zeer uitgebreide organisatie- en medewerkersscan. Het biedt een integraal beeld van de mate van vitaliteit en inzetbaarheid van medewerkers in de context van de organisatie. Zaken als werkdruk, stress, verzuim, werkplezier, motivatoren, leidinggevende stijlen, inrichting van de organisatie, duurzaam leiderschap en nog veel meer. Kortom, alle andere aspecten die zorgen voor een gezonde bedrijfsvoering en voor vitale, succesvolle medewerkers.
Laten we eens kijken naar een bedrijfssituatie, gemeten met een VitaliteitsAPK. We meten bij onze online vragenlijst een respons van 45%. Verdere uitkomsten:
- Ruim 73% van de medewerkers heeft symptomen van gelaten energie.
- De werkdruk stijgt en het vertrouwen in de organisatie daalt significant in de loop van 5 jaar.
- Het MT wordt geprezen over de ambitieuze doelen en over de implementatie van LEAN.
- Er is in de interviews veel kritiek op het middenkader, ze missen daadkracht en tijd voor hun medewerkers. Ook kunnen ze niet prioriteren, vindt 83% van de respondenten.
- Het aantal burnouts onder het middenkader is (gemeten over 5 jaar bij 12 afdelingsmanagers) zo’n 54%.
- Er is sprake van een hoog (meer dan 10%) en gestaag stijgend langdurig verzuim.
- Het werkplezier krijgt gemiddeld een 5,9.
- Het gemiddelde rapportcijfer is een 7,2 voor de organisatie
- Loyaliteit/verbondenheid van de medewerkers krijgt een 8,8
Is dit een vitale organisatie? Wat zijn de symptomen en wat zijn de oorzaken? Bij bespreking van de uitkomsten gaan de gesprekken met het MT, HR en OR steevast hierover. Vraagt het aanpassingen in de leiderschapsstijl? Past de huidige inrichting van de organisatiestructuur nog goed? Of moeten de werknemers gewoon meer inzet en veerkracht tonen? En welke interventies gaan zorgen voor de kanteling?
Interessant is dat de rupsen binnen enkele weken transformeren tot onopvallende nachtvlinders, hun aandacht moeten ze vooral hebben van de tijd dat ze als rups door het leven gaan. Wat zou het interessant zijn als een te hoge werkdruk ook zorgt voor jeuk. Niet zozeer bij de werknemer, maar bij de werkgever. Zijn de interventies dan gericht op de keurig verzorgde eikenlanen of op de jeuk?
De processierupsvlinder. Bron: Vlinderstichting
Johan Eekma
HRD Adviseur