Deze tweede blog zoomt in op de 5 cruciale persoonlijkheidskenmerken die succesvolle bestuurders als Ardern, Rutte, Kaag en Groen bezitten. Vanuit executive- en bestuurderscoaching werk ik met een flinke gereedschapskist aan theorieën, modellen en casuïstiek. Ondertussen weet ik dat deze ‘kist’ onderhevig is aan de tijdgeest, nieuwe inzichten, intervisiesessies en inspirerende gesprekken tijdens coachings- en APPA trajecten met voormalige politiek ambtsdragers.

 

De 5 cruciale persoonlijkheidskenmerken waar ik het over heb:

• Betrokken- of bevlogenheid; hart voor de (goede) zaak
• Vertrouwen op intuïtie en op data (in deze volgorde)
• Wisselend ingrijpen en loslaten
• Transparantie in waarden en communicatie
• Respectvol naar alle elementen in een systeem

 

Ad. 1 Betrokken- of bevlogenheid, hart voor de (goede) zaak

Dit lijkt op het oog een logisch kenmerk, iedereen is toch betrokken met datgene waar zij of hij zich aan committeert? Iemand als Pieter Omtzigt is daar exemplarisch in, met hart en ziel bijt hij zich vast in dossiers. Verwonderlijk dan toch dat er in ‘zijn’ CDA en al verkennend weerstand lijkt te zijn. Kijkend naar het derde cruciale persoonlijkheidskenmerk bijt hij zich vast en is het de vraag of hij gebruik van de belangrijke eb- en vloedbeweging van ingrijpen en loslaten. Choose your battles! Jammerlijk gaat dat bij ‘PO’ ten koste van zijn persoonlijke vitaliteit. Bevlogenheid is dus cruciaal, mits in balans, rekening houdend met het polderen uit ons Nationale gedachtengoed en daadwerkelijk vanuit het hart.

Ik heb veel executives in de coachingstoel mogen ontvangen die voor 100% werken vanuit hun ratio, waar elke vorm van intrinsieke motivator (ook wel geduid als de WHY, Purpose, Bevlogenheid, Passie, Zingeving en inderdaad, meestal met een hoofdletter geschreven alsof het een nieuwe religie betreft) ontbreekt, tenzij we financiële Veiligheid en Zekerheid hierin meenemen. Zonder uitzondering zorgt het voor een persoonlijk energielek, verminderde geloofwaardigheid en fragieler draagvlak. Bestudeer Jitse Groen, CEO van Thuisbezorgd.nl, en je voelt, hoort en ziet zijn Purpose, feilloos gedirigeerd vanuit kortere termijndoelen en inspelend op de mogelijkheden tussen nu en nabije toekomst. Dat schept ruimte voor overzichtelijke, haalbare doelen en een open, reflectieve mind voor de dynamiek van het nu. Luister naar Ardern en je ervaart hetzelfde. De ruk naar Kaag tijdens de recente verkiezingen startte toen ze tijdens een van de eerste verkiezingsdebatten tegen de gevestigde mores in ging met betrekking tot extra privileges gekoppeld aan een vaccinatiepaspoort. Uitgaan van eigen geloof tijdens een debat en weten wat er leeft bij het volk -meer vrijheden, meer rechtvaardigheid en als blije lammetjes genieten van de voorjaarsenergie- levert dan zo maar 6 à 9 zetels winst op.   

Zoals gesuggereerd in mijn vorige blog doen we een gecalculeerde benadering om te meten in hoeverre een bestuurder/executive succes- of faalvol zal zijn. Daarom introduceer ik een scoretabel, waarmee we in eerste instantie elke variabele een score geven. Daarmee leggen we de basis voor een meetinstrument. In de zesde en laatste blog uit deze serie open ik graag de discussie welke waardering of zwaarte we kunnen/moeten geven aan elk van de variabelen. Met gebruikmaking van collectieve wijsheid, dus met input van de lezers, zullen we bepalen of we een voorspellende leiderstool kunnen ontwikkelen.

 

Voor het meten van betrokken- en bevlogenheid kun je jezelf deze 2 vragen stellen en jezelf een score geven:

1. Wat heb ik ervoor over om mijn bevlogenheid in de wereld te zetten?
2. Welk cijfer (van 0 tot 10) geef ik mijn eigen inzet van bevlogenheid?

 

Ad. 2. Vertrouwend op intuïtie en op data, in deze volgorde

Van leiders verwachten we dat ze het juiste doen als we het zelf niet weten. In een complex en snel veranderend speelveld maken ze cruciale besluiten, vaak met onbekende of gebrekkige informatie. Voor de executive en bestuurder betekent het durven vertrouwen op intuïtie en daarop navigeren en handelen. De eerste speech van Rutte in maart 2020 over de recente pandemie is daar een goed voorbeeld van. Nu er meer kennis over deze SARS variant is opgebouwd, zien we de challengers en andere eerzuchtige stakeholders die, meestal met terugwerkende kracht, het gekozen beleid afwijzen. Het omgaan met en het pareren van deze ‘koe-in-de-kont-kijkers’ vraagt een andere, nog te bespreken bestuurderscompetentie (cliffhanger voor mijn derde blog). Fascinerend dat diezelfde intuïtie hem een dagje in de steek laat op Witte Donderdag, waardoor het sentiment bijna roet in het eten gooide.

En uiteraard, al zo’n 600 jaar is de paradigma shift ingezet dat voor alles (wetenschappelijk) bewijs geleverd moet worden, voordat het als waarheid gezien wordt. Dat was dus even schrikken donderdagochtend om 7.30AM.

Gelukkig ontstaat er weer ruimte voor onderbuikgevoel in de bestuurderskamer. Gelukkig weten we ondertussen dat het hart 2 tot 12 seconden eerder reageert op situaties dan het hoofd. Interessant om dit door te vertalen naar persoonlijk leiderschap. Begrijp me niet verkeerd: wetenschappelijk onderzoek, data/informatie en gevalideerde literatuur zijn van onschatbare waarde. Zolang hart en hoofd maar in de juiste balans aanwezig zijn en we beiden in de juiste volgorde benutten bij besluitvorming.

 

Beantwoord ook hier weer enkele vragen en geef jezelf een score:

3. Wanneer nam je voor het laatst een besluit op basis van intuïtie?

4. Welk cijfer (van 0 – 10) geef je je eigen handelen op intuïtie?

5. Welk cijfer (van 0 – 10) geef je je eigen handelen op data/feiten?

 

Ad. 3 Wisselend ingrijpen en loslaten

Choose your battles! Als executive/bestuurder is het aan jou om te bepalen wanneer (stevige) interventies nodig zijn en wanneer juist loslaten leidt tot het meest gewenste eindresultaat. En hoe bepaal je dat? Om die afweging te kunnen maken, vraagt het om een beeld te vormen over de context, de belangen, de mogelijke winst en afbreuk en de rol die je hierin als organisatie of ander systeem wilt innemen. Een cruciale nuance: richt je op oorzaken en aanleidingen en minder op symptomen en op sentiment.

 

 Ook hier weer enkele vragen en bijbehorende score:

6. Nam je korter of langer dan 3 maanden geleden een bewust besluit om in te grijpen?

7. Nam je korter of langer dan 3 maanden geleden een bewust besluit om los te laten, een situatie te laten lopen?

8. Geef jezelf 5 punten per situatie in die 3 maanden voor elke keer dat je ingreep, tot een maximum van 50 punten. Geef jezelf 3 punten per situatie in die 3 maanden dat je niet ingreep, tot een maximum van 30 punten. Geef jezelf 1 punt per situatie in die 3 maanden dat je de situatie elders in de organisatie hebt laten oplossen, tot een maximum van 10 punten.

 

Ad. 4 Transparantie in haar/zijn waarden en communicatie

Practise what you preach! Door social media, smart technologie en een permanente honger naar ‘nieuws’ vanuit de (ruim 280!) mediabronnen in Nederland wegen we tegenwoordig elk woord. Alles wordt onderzocht op waarheid (check gelijk mijn eerste fake fact[2]), actualiteit en ontleed tot op het bot. Hoeveel bestuurders zijn er ondertussen gevallen vanwege een bericht of een tweet van 10 jaar geleden over vrouwen, Aziaten, homo’s, zwart/wit, links/rechts standpunt, racisme, milieuvervuiling, verheerlijking van Zwarte Piet, bagatelliseren van slavernij, het aantal keer dat iemand wel/geen waarheid vertelde etc.. We vergelijken ze en passant met de berichtgeving uit andere nieuwskanalen, maken gap-analyses en beredeneren het vanuit 360 perspectieven. Komt de waarheid nu boven? Eerder blijkt nu dat er niet één waarheid bestaat, maar dat deze gelinkt is aan ons perspectief, onze belangen, onze cultuur, onze overtuigingen en aan ons moreel kompas.  

Aangezien in ons huidige ecosysteem leiders worden gewogen op hun voorkomen, op toegankelijkheid en op likability en niet primair op de inhoud en op hun kwaliteiten, is het raadzaam om daar mee om te leren gaan. Als bestuurder is dan ook alleen stand te houden wanneer de communicatie en de daaraan gekoppelde waarden consistent en congruent zijn (dat geldt ook voor bijvoorbeeld GroenLinks of indertijd voor Rijkman- Groenink). Laat je ware aard zien, zowel met de camera’s aan als uit. Altijd! Het maakt je geloofwaardig, kleurrijk, menselijk, kwetsbaar, krachtig, aanraakbaar en doorbreekt de steriele hedendaagse omgangsvormen in bedrijfsleven en politiek. Wordt weer mens!

 

Ook hier weer enkele vragen en scoremogelijkheden:

9. Wanneer ervaarde je voor het laatst intransparantie in je doen en laten?

10. Wanneer ervaarde (naar jouw inschatting) je omgeving volledige transparantie in je doen en laten?

11. Geef jezelf 10 punten als het antwoord op vraag 7 minder dan een maand geleden is

12. Geef jezelf 1 punt als het antwoord op vraag 8 minder dan een maand geleden is.

 

Ad. 5 Respectvol naar alle elementen in een systeem

Met alle elementen bedoel ik in feite ook echt àlle. We leven in een ecosysteem, een fragiel evenwicht van allerlei typen mensen en andere zoogdieren, flora, landschappen, steden, bestuurlijke systemen, landen en continenten. Laten we voor het gemak er buiten laten dat we op een planeet leven die onderdeel is van een (voorlopig) onmeetbaar heelal, anders kan ik met mijn blogserie wedijveren met de Encyclopaedia Brittanica. Kortom, laten we het beperken tot het ecosysteem waarin je als bestuurder of executive gelimiteerde keuzes maakt over het kleinere ecosysteem dat we organisatie, gemeente, provincie of land noemen. Elke werknemer, manager, directielid, investeerder, toeleverancier, afnemer en andere stakeholder is een deel van de collectieve wijsheid die de koers en het succes (of falen) bepaalt. AL deze stakeholders een stem geven (er zijn veel digitale oplossingen om dit te bewerkstelligen) zorgt voor het broodnodige dienende leiderschap om toekomstbestendigheid te borgen als leider. Het stilstaan bij alle perspectieven, die me ooit makkelijk zijn bijgebleven door het bedrijfskundige ezelsbruggetje FOETSJIE, bieden de mogelijkheid om respectvol en inclusief te zijn naar alle externe elementen, zodat we met de gehele olifant in beeld[3] gefundeerde keuzes kunnen maken.  

 

Afsluitend ook weer twee vragen en scores:

13. Wanneer nam je naar jouw inschatting ALLE stakeholders mee in een van je besluiten van minder dan een maand geleden?

14. Welk cijfer (van 0 – 10) geef je je eigen handelen op respect en inclusiviteit?

 

 

Rotterdam, 5 april 2021

Johan Eekma

Directeur / Eigenaar Carrièrepoort

 

[1] Onder andere Organisatiecoaching, Systeemdenken, Spiral dynamics, Dienstbaar en inclusief leiderschap. Enkele geraadpleegde onderzoekers zijn K. Wilber, C. Graves, H. Bruch, B. Vögel, S. Covey,. R. Dilts.

[2] Volgens Wikipedia zijn er in maart 2021 in Nederland 106 redacties van officiële nieuwssites, waarin social media sites en influencers niet zijn meegeteld. Wanneer we een schatting maken van hen, komen we rond de 180 uit.

[3] Marja de Vries, 2007