Raymond Lagraauw
Coach
Belemmerende overtuigingen
“We don’t see things as they are, we see them as we are” – Anais Nin
Deze quote wil ik even toelichten, en daarvoor moeten we beginnen bij de hersenen. Je hersenen zijn namelijk het centrum waar alle informatie samenkomt. Zodra signalen door jou worden opgevangen, bijvoorbeeld door je ogen of door je neus, gaat deze informatie naar de hersenen. Het brein filtert vervolgens de binnenkomende informatie om te zorgen dat het geen informatie-overload krijgt. We don’t see things as they are, we see them as our brain wants us to see them, nadat het signal gefilterd is dus. Omdàt het brein de informatie filtert en geen twee filters hetzelfde zijn, interpreteert ieder mens eenzelfde situatie dus op weer net een andere manier. Een van de belangrijkste filters zijn je overtuigingen.
Overtuigingen
Een overtuiging is “een voorgeorganiseerde benadering van perceptie die onze interne communicatie op consistente wijze filtert”. …Een mond vol. Maar zie het zo: als ik ervan overtuigd ben dat mijn collega’s lui zijn, verandert dat de manier hoe ik signalen van ze oppik. Als een collega tijdens het werk bij mijn bureau langskomt om een vraag aan mij te stellen, ben ik eerder geneigd om te denken “Zie je nou wel, hij wil dat ik het werk voor hem doe” dan “hij doet zijn best om het probleem zo snel mogelijk op te lossen”. De overtuiging “mijn collega’s zijn lui” filtert en kleurt dus de binnenkomende informatie en zorgt dat ik gedragingen van mijn collega’s op een bepaalde manier zal interpreteren. Voorbeelden van overtuigingen op de werkvloer zijn “je moet je werk goed doen”, “je moet respect hebben voor de werkhiërarchie” of “een werkgever kent de namen van al zijn werknemers”. Maar overtuigingen komen in heel veel verschillende soorten en maten voor. Welke overtuigingen heb jij?
Belemmerende overtuigingen
Van speciaal belang in dit artikel zijn belemmerende overtuigingen. Belemmerende overtuigingen zijn overtuigingen die op negatieve wijze de binnenkomende informatie filteren: ze weerhouden je ervan om je beoogde doel te halen. Als mijn doel is om in een fijne omgeving te werken, is de overtuiging dat mijn collega’s lui zijn misschien geen goed startpunt. Het directe effect van belemmerende overtuigingen is duidelijk: als je de overtuiging hebt dat je collega’s lui zijn, zul je ambigu gedrag als “lui” interpreteren. Check. Maar belemmerende overtuigingen zijn nog hardnekkiger omdat ze self-fulfilling prophecies kunnen worden. Om dat toe te lichten een kort intermezzo over de Sociaal-Cognitieve theorie van Bandura (1986) [1].
De sociaal-Cognitieve theorie van Bandura stelt dat er een directe interactie is tussen drie factoren: de persoon (cognitie), diens gedrag en diens omgeving. Deze drie factoren beïnvloeden elkaar continu. Gedachten van een persoon zullen resulteren in ander gedrag, wat zal resulteren in een andere reactie vanuit de omgeving wat weer zal leiden tot andere gedachten enzovoorts. Ter illustratie het reeds benoemde voorbeeld:
Als ik de gedachte (de overtuiging) heb dat mijn collega’s lui zijn, ben ik eerder geneigd om afkeurend gedrag naar ze te uiten. Dit afkeurende gedrag kan tot gevolg hebben dat ze minder vragen komen stellen en dus minder productief zullen zijn. De verminderde productiviteit bevestigd nu mijn initiële overtuiging dat ze lui zouden zijn. Schematisch:
Belemmerende overtuigingen zijn er in veel verschillende vormen en maten, maar ze hebben met elkaar gemeen dat ze je weghouden van je doel. Inzicht in jouw belemmerende overtuigingen is al een enorme eerste stap! Belemmerende overtuigingen kunnen ook verstopt zitten in opmerkingen als “Om dit te kunnen moet je eerst dit”, of “hij kan dat veel beter dan ik”.
Zoals eerder benoemd, is jouw werkelijkheid niet mijn werkelijkheid, maar worden onze werkelijkheden enkel gevormd door de filters in onze hersenen. Een belemmerende overtuiging is dus ook geen universele waarheid, maar enkel de waarheid die je voor jezelf gecreëerd hebt! Omdat een overtuiging geen universele waarheid is kun je deze dus challengen! Dat kun je doen door vragen te stellen als “is dat wel echt zo?”, “welk bewijs heb ik daar voor?” of “hoe zou ik dit anders kunnen zien?”. Het uitdagen van je belemmerende overtuigingen zal je dan in staat stellen je werkelijkheid vorm te geven zoals je dat zelf wilt.
[1] Bandura, A., & National Inst of Mental Health. (1986). Prentice-Hall series in social learning theory.Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall, Inc.